Gıda atığı ayrıştırma, 2024 yılı itibarıyla Fransa’da herkes için yasal bir zorunluluk haline geldi. 1 Ocak 2024’ten itibaren yürürlüğe giren yeni düzenlemeye göre; ister küçük bir ev, isterse büyük bir işletme olsun, artık her yapı biyo-atıklarını ayrı toplamakla yükümlü.
Bu atıklar arasında yemek artıkları, sebze ve meyve kabukları, son kullanma tarihi geçmiş gıdalar ve bahçelerden çıkan organik atıklar yer alıyor. Tüm bu materyaller artık evsel atıklardan ayrı bir şekilde toplanacak, geri dönüşüm veya kompost yoluyla değerlendirilecek. Önceki yasaya göre sadece yılda 5 tonun üzerinde organik atık üreten işletmeler bu ayrıştırmayı yapmak zorundaydı. Ancak yeni yasa ile bu yükümlülük herkesi kapsayacak şekilde genişletildi.
Bu dönüşüm, yalnızca çevresel bir önlem değil; aynı zamanda sera gazı emisyonlarını azaltmak, geri dönüşüm süreçlerini iyileştirmek ve kaynak israfını engellemek adına da kritik bir adım. Avrupa Komisyonu’na göre, AB gıda sisteminden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının %16’sı doğrudan gıda atıklarından kaynaklanıyor. Üstelik bu atıklar, diğer malzemeleri de kirleterek cam, kağıt ve plastiğin geri dönüştürülmesini zorlaştırıyor.
Gıda Atığı Ayrıştırma Fransa’da Herkes İçin Nasıl Zorunlu Oldu?
Fransa’da yürürlüğe giren bu yeni yasa kapsamında, her ev ve işletmenin organik atıkları için özel bir çöp kutusu bulundurması gerekiyor. Bu kutular sayesinde atıklar kompost tesislerine ya da biyogaz üretim merkezlerine yönlendirilecek. Evlerinde kompost yapmayı tercih edenler için herhangi bir cezai işlem uygulanmayacak; ancak bu durumun belgelenmesi gerekiyor.
Belediyeler, bu geçiş sürecinde halkı desteklemekle yükümlü. Yeşil Fon (Green Fund) gibi kamu kaynaklarıyla finanse edilecek altyapı yatırımları, bölgesel yönetimlerin organik atık toplama hizmetlerini yaygınlaştırmasını amaçlıyor. İlk etapta yasanın uygulanmasında esneklik tanınacak olsa da, ileride cezai yaptırımların devreye girmesi bekleniyor.
Green Phoenix Gibi Girişimleri Neler Bekliyor?
Fransa’daki bu yeni sistem yalnızca bireyleri değil, aynı zamanda özel sürdürülebilirlik girişimlerini de doğrudan etkiliyor. Strazburg merkezli Green Phoenix, 2019’dan bu yana evsel gıda atıklarını toplayarak onları enerjiye dönüştüren başarılı bir model sunuyordu. Vatandaşlar kahve telvesi veya muz kabuklarını belirli noktalara bırakıyor, karşılığında küçük bir ödeme alıyordu. Şirket, belediyelerle ortaklık içinde haftada yaklaşık 10 ton atık işliyordu.
Ancak şimdi, yerel yönetimlerin doğrudan bu hizmetleri sunacak olması, Green Phoenix gibi girişimlerin pazardaki yerini yeniden tanımlamasına neden olabilir. Bu girişimler belediyelerle iş birliğine gidebilir ya da tamamen yeni iş modelleri geliştirmek zorunda kalabilir.
Avrupa’da Organik Atık Yönetimi Ne Durumda?
Fransa’nın uygulamaya aldığı sistem, Avrupa’da organik atıkların ayrıştırılması konusunda giderek yaygınlaşan bir yaklaşımın parçası. İtalya’nın Milano şehrinde 2014 yılından bu yana evsel gıda atıkları ayrı olarak toplanıyor. Ev sakinlerine kompost kutuları ve torbaları dağıtılıyor.
Benzer şekilde Avusturya, Hollanda ve Belçika gibi ülkelerde hem bireysel hem de toplu kompostlama yaygın. İngiltere’de ise bu sistem yalnızca gönüllülük esasına dayalı. Ancak Galler gibi bölgelerde bu uygulamalar daha katı bir şekilde yürütülüyor.
Zero Waste Europe’a göre, 2018 yılında Avrupa’da üretilen biyolojik atıkların yalnızca %34’ü ayrıştırılmış durumda. Bu da yılda 40 milyon ton potansiyel kompostun çöpe gittiği anlamına geliyor. Fransa’da kişi başı yılda yaklaşık 82 kg kompostlanabilir atık üretiliyor. Bu yasa, bu devasa potansiyelin değerlendirilebilmesini hedefliyor.
Benzer konular için tıklayın.
