İdrarla sabun takası, kulağa hem sıra dışı hem de provokatif geliyor olabilir. Ancak Hollanda Tasarım Haftası’nda açılan New Store 1.0 isimli pop-up mağaza, tam da bu yöntemle daha bilinçli ve etik bir tüketim modeli önermeye çalışıyor. Rotterdam merkezli kültür kurumu Het Nieuwe Instituut tarafından yürütülen bu deneysel proje, tüketim alışkanlıklarımızı ve alışverişin doğasını radikal biçimde sorgulatıyor. “Parayla değil, bedenle öde!” fikrini savunan mağaza, döngüsel ekonomi ve kaynak bilinci konularına alışılmadık bir yoldan temas ediyor.
İdrarla Sabun Takası Yapan Mağaza: New Store 1.0
Het Nieuwe Instituut’un öncülüğünde gerçekleştirilen New Store 1.0, geleneksel alışveriş anlayışına alternatif bir deneyim sunuyor. Hollanda Tasarım Haftası kapsamında Eindhoven’da kurulan bu mağazada, para değil idrar geçerli bir ödeme yöntemi. Mağaza, alışverişi sadece ekonomik bir eylem olarak görmek yerine, sosyal ve çevresel etkileri merkeze alan bir sistemle yeniden düşünüyor.
Bu sıra dışı mağazaya gelen ziyaretçiler, tuvalete giderek idrarlarını belirlenmiş kavanozlara bırakıyor. Ardından bu kavanozları banyo penceresinin dışına yerleştiriyorlar. Bu “bağış” karşılığında ise portakal kabuğu, kahve telvesi, yemeklik yağ ve daha önce toplanmış idrar kullanılarak üretilen bir adet “Piss Soap” (çiş sabunu) kazanıyorlar.
Sabun Üretiminde İdrar Kullanımı Antik Roma’ya Uzanan Bir Gelenek
İdrar sabunu, yeni bir icat değil. Bu uygulamanın tarihi, Antik Roma dönemine kadar uzanıyor. Dönemin çamaşırhanelerinde, amonyak içeriği yüksek idrar temizlikte etkin bir bileşen olarak kullanılıyordu. Modern çiş sabunu da bu bilgiye dayanıyor. İdrardaki doğal amonyak, sabunun kir ve yağı daha kolay çözmesini sağlıyor.
Bu bağlamda, mağazanın amacı yalnızca bir sabun üretmek değil; atık algısını değiştirmek, kaynakların farklı şekillerde kullanılabileceğini göstermek ve tüketim pratiklerini yeniden tanımlamak. Sabunun kokusuz olması ve tamamen hijyenik yöntemlerle üretilmesi ise bu sıra dışı fikrin aslında oldukça uygulanabilir olduğunu da ortaya koyuyor.
Döngüsel İdrar Ekonomisi: Tüketimi ve Kaynağı Yeniden Düşünmek
“İdrarla sabun takası” fikrini geliştiren tasarımcı Arthur Guilleminot, bu projeyi döngüsel bir ekonomi modeline katkı olarak görüyor. Guilleminot’un projesi, Het Nieuwe Instituut’un New Store girişiminin ilk prototipi olma özelliğini taşıyor. Bu proje, 2025 yılında Rotterdam’da kalıcı hale gelecek yeni müze mağazasının nasıl işleyeceğine dair bir fikir denemesi niteliği taşıyor.
Sistemin bir diğer ilginç yönü, katılımcıların telefonlarını mağazada aydınlatma sağlamak için enerji kaynağı olarak kullanmaları. Bu da tüketimi yalnızca mal alışverişine indirgemeyen, fiziksel varlığın da bir kaynak olarak değerlendirildiği bütüncül bir yaklaşımın yansıması.
Program yöneticisi Nadia Troeman’ın deyimiyle:
“Tüketimi yalnızca kendimize değil, çevreye de yardımcı olacak şekilde yeniden düşünebilir miyiz?”
Troeman ve ekibi, sıradan müze mağazalarında yer alan kitap, biblo, oyuncak gibi ürünlerin gezegenimize getirdiği yükü sorguluyor. Bu nedenle, alışveriş deneyimini finansal değil, etik ve ekolojik değerler üzerinden kurgulamaya çalışıyorlar.
Sonuç: Sabun Basit Bir Ürün Değil, Tüketimin Simgesi
Pop-up mağaza deneyimi, alışverişin ne olduğu, neye göre değerli olduğu ve nasıl bir ekonomik sistem içinde işlediği üzerine pek çok soru ortaya koyuyor. “İdrarla sabun takası” gibi çarpıcı bir fikirle karşımıza çıkan New Store 1.0, katılımcıyı yalnızca tüketici değil, aynı zamanda üretici ve sorumluluk sahibi bir birey haline getiriyor.
Yeni dünya düzeninde çevre dostu alışveriş ve sürdürülebilirlik artık lüks değil; zorunluluk. Bu nedenle çiş sabunu gibi projeler, geleceğin nasıl şekilleneceğine dair güçlü ipuçları sunuyor. Sadece sabunla değil, bir fikirle temas etmek isteyen herkesin bu tip çalışmaları yakından takip etmesi şart.
Benzer içerikler için tıklayın.
