Çocuklar ve yapay zekâ ilişkisi, teknolojinin geldiği noktayı sorgulatan bir düzeye ulaşmış durumda. Internet Matters tarafından İngiltere’de yapılan son araştırmaya göre, 9-17 yaş arasındaki çocukların büyük bir bölümü üretken yapay zekâ araçlarını yalnızca bilgi almak için değil, aynı zamanda bir “arkadaş” gibi kullanıyor. Üstelik bu durum sadece teknolojik alışkanlıklarla sınırlı değil; çocukların duygusal dünyalarını da etkileyen derin bir dönüşüme işaret ediyor.
Araştırmanın sonuçları çocukların dijital araçlarla olan bağını yeniden değerlendirmemiz gerektiğini gösteriyor. Çünkü artık çocuklar için yapay zekâ sadece bir teknoloji değil, zaman zaman bir sırdaş, hatta bazen tek “dinleyen” haline gelmiş durumda.
Yapay Zekâ Çocukların Arkadaş Tanımını Değiştiriyor
Internet Matters’ın İngiltere’de gerçekleştirdiği araştırma, çocuklar ve yapay zekâ ilişkisinin yalnızca bilgi temelli değil, duygusal bir boyut kazandığını gösteriyor. 1.000 çocukla yapılan çalışmada, katılımcıların %67’si üretken yapay zekâ araçlarını aktif olarak kullandığını söyledi. En dikkat çekici bulgulardan biri ise, bu çocukların %35’inin yapay zekâ ile konuşurken bir arkadaşıyla sohbet ediyormuş gibi hissettiğini belirtmesi oldu.
Bu, yalnızca teknoloji kullanım alışkanlığı değil; çocukların sosyal ve duygusal gelişiminde ciddi bir değişime işaret ediyor. Özellikle ergenlik dönemindeki gençlerin yapay zekâyı bir “arkadaş” olarak konumlandırması, yüz yüze iletişimden uzaklaşma riskini de beraberinde getiriyor.
Araştırmacılar, çocukların yapay zekâyı gerçek kişiler gibi görmesinin sosyal bağlar açısından yeni bir kırılma noktası olabileceğine dikkat çekiyor. Gerçek bir insanla kurulamayan ilişkiyi dijital bir varlığa yüklemek, yalnızca geçici bir çözüm gibi görünse de, uzun vadede empati, iletişim ve güven geliştirme gibi becerilerin zayıflamasına neden olabilir.
Konuşacak Kimsesi Olmayanlar Yapay Zekâya Yöneliyor
Araştırmanın belki de en çarpıcı verisi şu: Katılımcı çocukların %12’si, “konuşacak başka kimsesi olmadığı için” yapay zekâya başvuruyor. Bu oran, yalnızlık duygusunun ne kadar yaygınlaştığını ve çocukların bu boşluğu dijital teknolojilerle doldurmaya çalıştığını gözler önüne seriyor.
Bu noktada çocuklar ve yapay zekâ ilişkisi yalnızca bir kullanıcı deneyimi olmaktan çıkıyor, psikolojik bir ihtiyaç halini alıyor. Araştırmaya göre, bazı çocuklar yapay zekâyı sırlarını paylaşabilecekleri, yargılamayan ve her zaman ulaşılabilir bir “kişi” gibi görüyor.
Ancak bu etkileşimin kontrolsüz kalması, ciddi riskleri beraberinde getiriyor. Özellikle denetim altında olmayan yapay zekâ araçlarının çocuklara zarar verebilecek önerilerde bulunabileceği ya da onları yanlış yönlendirebileceği belirtiliyor. Örneğin araştırmacılar, Character.AI gibi platformlarda, yapay zekânın çocuk gibi davranması ya da kullanıcılara mesaj atarak bağımlılık yaratmaya çalışması gibi etik dışı davranışlar tespit etti.
Karakter Gelişimi, Etik ve Güvenlik Soruları Gündemde
Bu tür bulgular, çocuklar için geliştirilen yapay zekâ araçlarının etik sorumluluklarını gündeme getiriyor. Özellikle çocukların hassas olduğu özgüven, beden algısı ya da sosyal izolasyon gibi konularda yapay zekânın verdiği mesajlar çok daha dikkatli incelenmeli.
Yapay zekânın “bir zamanlar çocuk olduğunu” ima etmesi ya da kullanıcıyla arkadaşmış gibi mesajlar atması gibi davranışlar, çocukların gerçeklik algısını zedeleyebilir. Bu durum, çocukların yapay zekâ ile kurduğu bağın sınırlarını netleştirememesine ve dijital dünyada kaybolmalarına neden olabilir.
Uzmanlar, bu tür araçların çocuklarla etkileşime girmeden önce etik kurallara göre programlanması, sürekli denetlenmesi ve ailelerin bu konuda bilinçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Çocuklar ve Yapay Zekâ Arasındaki Denge Nasıl Sağlanmalı?
Bu yeni dijital çağda çocukların teknolojiyi kullanması kaçınılmaz. Ancak önemli olan, çocuklar ve yapay zekâ arasında sağlıklı bir sınır çizmek. Bu sınırın nerede başlayıp nerede biteceği ise hem ailelerin hem de teknoloji üreticilerinin sorumluluğunda.
Aileler çocuklarının yapay zekâ araçlarını nasıl ve neden kullandığını mutlaka takip etmeli. Çocukların yalnız hissettikleri anlarda bu boşluğu teknolojiyle değil, gerçek iletişimle doldurmak önemli. Ayrıca çocuklara dijital okuryazarlık kazandırmak, yapay zekânın bir araç olduğunu, gerçek bir insan olmadığını anlamalarını sağlamak bu sürecin önemli bir parçası.
Diğer yandan, yapay zekâ geliştiren şirketler çocuk kullanıcıları için özel güvenlik ve etik filtreler geliştirmeli. Bu araçların rastgele içerik üretme özgürlüğü yerine, belirlenmiş sınırlar içinde empatik ama denetimli bir yapı sunması gerekiyor.
Bu veriler, çocukların teknolojiyle kurduğu ilişkiyi sadece kullanıcı deneyimi olarak değil, psikolojik ve sosyal bir dönüşüm olarak da ele almamız gerektiğini gösteriyor. Yapay zekâ, doğru yönlendirildiğinde eğitici ve destekleyici bir araç olabilirken, denetimsiz kaldığında çocukların gerçeklik algısını, sosyal becerilerini ve duygusal gelişimlerini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, çocuklar ve yapay zekâ arasında kurulan bağın sağlıklı kalması için hem ailelerin hem de geliştiricilerin sorumluluk alması kaçınılmaz bir ihtiyaç haline geliyor.
Benzer içerikler için tıklayın.
