Perakende kira tartışması, Türkiye’de özellikle son yıllarda perakende sektöründe önemli bir sorun haline geldi. Artan kira bedelleri, markalar ile mülk sahipleri arasında ciddi anlaşmazlıkları beraberinde getirirken, bu sorun adliye koridorlarına kadar taşındı. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) tarafından yapılan kapsamlı bir anket, üyelerinin yüzde 64’ünün kira nedeniyle mülk sahipleriyle mahkemelik olduğunu ortaya koydu. Sektörün sürdürülebilir büyüme hedeflerini zorlayan bu kriz, perakendecilerin finansal dengelerini sarsarken, ekonomik istikrarı da tehdit ediyor.
Türkiye’de perakende sektörü, kira giderleri bakımından en yüksek maliyet kalemlerinden birine sahip. Özellikle büyük şehirlerde ve AVM’lerde faaliyet gösteren markalar için kira bedelleri son yıllarda hızlı bir artış gösterdi. Uzun vadeli kira sözleşmelerinde bile mülk sahiplerinin yüzde 600’e varan oranlarda zam talebinde bulunması, markaların maliyetlerini yönetmesini zorlaştırıyor.
Bu durum, perakende firmalarının kârlılığını düşürürken fiyat artışlarına ve rekabet gücünde azalmaya yol açıyor. Tüketiciye yansıtılan bu maliyetler, enflasyonist baskıları artırmakla kalmıyor, tüketici harcamalarının da dengesini bozuyor. Kira maliyetlerindeki artışlar, özellikle küçük ve orta ölçekli perakendeciler için hayatta kalma mücadelesini daha da zorlaştırıyor.
Perakende Kira Tartışması ve Hukuki Çerçeve
Türkiye’de kira ilişkileri, Borçlar Kanunu tarafından düzenleniyor. 2012 yılında eklenen “sebepsiz fesih” hakkı, mülk sahiplerine belirli koşullar altında kira sözleşmesini sona erdirme yetkisi verdi. Ancak bu düzenleme, perakende markaları ile mülk sahipleri arasında gerginliklerin artmasına neden oldu.
BMD’nin anketine göre, TÜFE oranında kira artışı yapan markaların çoğunluğu, mülk sahipleri tarafından kabul görmeyip mahkemeye taşınıyor. Bu da hem taraflar arasında süregelen bir belirsizlik yaratıyor hem de yasal süreçlerin uzun ve maliyetli olmasına yol açıyor. Özellikle 10 yıl ve üzeri sözleşmelerde, yüksek kira artış talepleri markaların sürdürülebilirliğini tehdit ediyor.
Mayıs Ayı Satış Performansı: İndirim Kampanyaları ve Tüketici Davranışları
Perakende sektörünün mayıs ayındaki performansı, artan kira ve finansal zorluklara rağmen umut verici bazı gelişmeler gösteriyor. BMD anketine göre, katılımcı markaların yüzde 86’sı adet bazında, yüzde 91’i ise cirolarında artış yaşadı. Ayakkabı ve kozmetik kategorilerindeki artış yüzde 100’e ulaşırken, hazır giyim ve yeme içme sektörlerinde de önemli yükselişler kaydedildi.
Merkez Bankası’nın kartlı harcama verileri de bu yükselişi destekliyor. Mayıs ayında kartlı harcamalarda hazır giyim ve ayakkabıda yüzde 43,7, sağlık ve kozmetikte yüzde 39,3, yeme içmede ise yüzde 29,9 artış görüldü. Ancak bu olumlu tablo, yüksek faiz ve nakit akışı sorunları nedeniyle markaların indirim kampanyalarıyla günü kurtarmaya çalışması gerçeğini gizleyemiyor. Bu durum, kârlılığı ikinci planda bırakarak sürdürülebilir büyümeyi zora sokuyor.
Perakende Kira Tartışmasının Çözümünde Politikaların Önemi
Sektör temsilcileri ve BMD, perakende kira tartışmasının çözümü için kapsamlı yasal reformlar ve ekonomik politikalar çağrısında bulunuyor. Kira artışlarının makul seviyelere çekilmesi, müzakere mekanizmalarının geliştirilmesi ve devlet desteklerinin artırılması, sektörün sağlıklı işleyebilmesi için kritik adımlar olarak öne çıkıyor.
Aksi takdirde yüksek kira maliyetleri ve finansman sorunları, sadece markaların kârlılığını azaltmakla kalmayacak, sektörde yatırım ve istihdamı da olumsuz etkileyecek. Bu nedenle hükümetin ve ilgili kurumların, sektörün ihtiyaçlarına yönelik çözüm odaklı politikalar üretmesi gerekiyor.
Uluslararası Karşılaştırma: Başka Ülkelerde Kira Sorunları ve Çözümler
Dünyanın farklı bölgelerinde, perakende sektöründe benzer kira sorunları yaşansa da uygulanan politikalar çeşitlilik gösteriyor. Örneğin Avrupa ülkelerinde kira artışları genellikle belirli bir enflasyon sınırıyla sınırlanırken, ABD’de müzakereler ve mahkeme süreçleri daha etkin işliyor. Bazı ülkelerde devlet destekli kira yardımları ve kira dondurma uygulamalarıyla sektör destekleniyor.
Türkiye’de bu tür uygulamaların yaygınlaşması, hem mülk sahipleri hem de markalar arasında dengeyi sağlayarak kira tartışmalarını azaltabilir. Ayrıca uluslararası iyi uygulamaların incelenmesi, yerel çözümlerin geliştirilmesinde yol gösterici olabilir.
Perakende Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Kira Yönetimi
Perakende sektörünün uzun vadede sürdürülebilir büyümesi için kira krizinin çözülmesi zorunlu hale geliyor. Markaların kira maliyetlerini yönetebilmeleri, finansal istikrarlarını korumaları ve tüketiciye sağlıklı fiyatlar sunmaları için daha dengeli kira politikalarına ihtiyaç var.
BMD’nin çağrıları doğrultusunda, mevzuat düzenlemeleri ve sektörle iş birliği halinde yapılacak iyileştirmeler, perakende kira tartışmasının çözümünde kritik rol oynayacak. Böylece sektör hem ekonomik dalgalanmalara karşı direnç kazanacak hem de tüketicilere kaliteli ve erişilebilir ürün ve hizmet sunmaya devam edecek.
Daha fazla içerik için tıklayın.
